Tá go leor saibhris ag baint le cathair agus contae Luimnigh ó thaobh cáilíochta, éagsúlachta agus fairsinge a séadchomharthaí agus tírdhreacha seandálaíochta
Ar fud Luimnigh tá os cionn 8,000 séadchomhartha agus suíomhanna eile curtha leis an liosta gach bliain. Téann siad sin ó shuíomhanna amhail suíomhanna fosctha réamhstairiúla ag Loch Goir go ráthanna níos déanaí agus eaglaisí is mainistreacha na luath-Chríostaíochta scaipthe ar fud an chontae; ó Chathair Lochlannach go dtí slabhra meánaoiseach caisleáin, bailte, coinbhintí agus séipéil na paróiste agus tithe an bhaile agus túir.
Is fianaise iad sin go léir ar áitritheoirí an cheantair san am a chuaigh thart. Poblaíonn siad ár dtírdhreach uirbeach agus tuaithe, lenár sinsir agus réamhtheachtaigh agus ag soláthar suime agus iontais do chuairteoirí. Tagann bagairt ó lobhadh ar chuid mhaith de na suíomhanna sin trí fhórsaí daonna agus an nádúir, agus tá cinn eile, amhail rampair cré, leochaileach go leor. Tá gach aon cheann uathúil agus ní féidir iad a athchur, agus lena chéile comhdhéanann siad acmhainn finideach.
Déanann an tÚdarás Áitiúil a dhícheall chun an oidhreacht sheandálaíoch seo a chosaint. Tá timpeall 67 suíomh nó foirgneamh i Luimneach in úinéireacht nó caomhnóireacht an Stáit a fhaigheann bainistíocht ó Oifig na nOibreacha Poiblí. Tá úinéireacht ag an Údarás Áitiúil freisin ar go leor suíomhanna, go háirithe an chuid is mó de sean-shuíomhanna eaglaise agus reilige. Coinneáiltear an chuid is mó de shéadchomharthaí in úinéireacht phríobháideach. In ainneoin sin, coinneáiltear gach ceann in iontaoibh do na glúnta sa todhchaí.
Tá na séadchomharthaí sin cosanta faoi réir Achta Séadchomharthaí Náisiúnta (1930 agus Leasuithe), Achtanna Institiúidí Cultúrtha Náisiúnta agus Achtanna Pleanála agus Forbartha. Tá aidhmeanna mionsonraithe freisin ag Plean Forbartha an Údaráis Áitiúil chun caomhnaithe agus cosanta oidhreachta seandálaíoch.
Balla Cathrach Luimnigh
Fuair Comhairle Cathrach agus Contae Luimnigh deontas trí Scéim Deontais Caipitil Ghréasán Bhaile Múrtha 2021 chun obair a dhéanamh ar Bhalla na Cathrach idir An Bóthar Nua agus Seansráid an Chláir. Leanann sé sin ar obair mhaoinithe IWTN in 2020, chun comhdhlúthú an bhalla a chríochnú in Ospidéal Naomh Eoin ag Bord Ospidéil Naomh Eoin in 2019. Tá ceann de codanna is fearr caomhnaithe le feiceáil in oirdheisceart Bhaile Ghaelaigh ó thaobh cosanta na cathrach ón 15ú haois le athruithe suas go deireadh na 17ú haoise. Rinneadh athchóiriú ar shíneadh ar feadh Bhóthair Nua ag Iontaobhas Cathartha sna 1990idí le buaicphointe in oscailt Pháirt Línigh in 1997. Bhí a thuilleadh oibre beartaithe an bhliain seo chun codanna sonracha a chomhdhlúthú agus chun fásra a dhíothú. Rinneadh an obair seo i nDeireadh Fómhair agus críochnaíodh é go rathúil.
Mar chuid de Sheachtain Oidhreachta 2021, tugadh turas/caint ar an gcuid seo den bhalla ag Seandálaí an Údaráis Áitiúil, Sarah McCutcheon.
I gcomhair íomhánna a thaispeánann dul chun cinn ar thionscadal Bhalla na Cathrach Luimnigh, cliceáil anseo.
Faisnéis Teagmhála
Sarah McCutcheon
Seandálaithe Feidhmeannach
Comhairle Cathrach agus Contae Luimnigh
Guthán: +353 61 557289/ 87 2941601
r-phost: archaeology@limerick.ie
Useful links:
- I gcomhair Séadchomharthaí Taifeadta atá i Suirbhé Seandálaíochta na hÉireann curtha le chéile ag Seirbhís Séadchomharthaí Náisiúnta, an Roinn Ealaíne, Oidhreachta agus Gaeltachta cliceáil anseo.
- Le haghaidh Séadchomharthaí faoi úinéireacht an Stáit ar oscailt don phobal cliceáil anseo.
- I gcomhair tochailtí seandálaíocha in Éirinn ó 1970 cliceáil anseo.
- Le haghaidh Institiúide Sheandálaithe na hÉireann cliceáil anseo.
- Le haghaidh Grúpa Staidéir ar Lonnaíochtaí Stairiúla na hÉireann cliceáil anseo.
- Le haghaidh Grúpa Seandálaíoch Iar-Mheánaoiseach na hÉireann cliceáil anseo.
- Le haghaidh Cumainn Oidhreachta Tionsclaíoch na hÉireann cliceáil anseo.
- Le haghaidh foilseachán ó Sheirbhís Séadchomharthaí Náisiúnta cliceáil anseo.